Notre Dame Katedrali’nin kül olmuş kalıntıları hâlâ sıcakken, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Fransa’nın katedrali “her zamankinden daha güzel” bir şekilde yeniden inşa edeceğine söz verdi.
Sonrasında Macron, birçok kişiyi şaşırtan iddialı bir zaman çizelgesi sundu: “Bunun beş yıl içinde tamamlanmasını istiyorum” dedi.
Yıl 2019’du ve yangın, 860 yıllık Gotik anıtın antik ahşap ve kurşun çatısını yok etmiş, kule ucunun taş tonozların arasından aşağı çökmesine neden olmuştu. Bazıları Macron’un hedefini mümkün gördü, bazıları ise oldukça gerçek dışı olduğunu söyledi.
Şimdi, 5,5 yıl ve yaklaşık 900 milyon dolar bağışın ardından Fransa başarıya çok yakın.
Katedralin dış kısmındaki yenileme çalışmaları devam edecek, ancak tahrip olan kısımların büyük çoğunluğu restore edildi. Milyonlarca turist ve hacı için Notre Dame’ın yeniden açılmasına günler kala heyecan giderek artıyor.
Yeniden inşa ekibinin başkanı Philippe Jost, Haziran ayında çalışmaları gezdirirken, sıkı zaman çizelgesinin “gerekli” olduğunu söyledi. Bu zorlu hedef, Fransa’nın dört bir yanından 250’den fazla şirket ve 2000 işçi ve zanaatkarı birleştirerek, tüm dünyanın gözleri üzerlerindeyken hayatlarının projesi için ellerinden geleni yapmalarını sağladı.
O günkü gezide, bir labirent gibi yükselen iskelelerin tepesine çıkan gürültülü bir asansöre bindikten sonra, çatı ustalarının kurşun levhalar ve süslemeli detayları yerleştirirken kuşların üstlerinde çığlık attığı bir sahne gördük. Yeni kuleye yerleştirilen haç ve altın kaplamalı bir bakır horoz, azizlerin kalıntılarını ve artık restorasyon işçilerinin isimlerini içeren bir tomarı içeriyordu.
Bu işçiler, COVID-19 kısıtlamalarını aşarak, toksik kurşun tozuna maruz kalmamak için katı güvenlik önlemleri altında çalıştılar ve projeyi rayında tutmayı kendine görev edinmiş olan General Jean-Louis Georgelin’in geçen yılki ölümüyle başa çıkmak zorunda kaldılar.
Jost, “Başlangıçta çoğu insan bunun mümkün olduğunu düşünmedi,” dedi ve ekledi: “Ama onun kafası çok netti ve diğerleriyle birlikte bu işi başaracağımız konusunda çok kararlıydı.”
Katedralin stabilize edilmesi
2019’da alevler beş saatlik bir mücadeleden sonra söndürüldüğünde, acil durum ekipleri katedrale girip hasarı değerlendirdi. Hem yürek burkan hem de umut veren bir manzarayla karşılaştılar.
Çan kuleleri, vitray gül pencereler ve değerli sanat eserleri büyük ölçüde sağlamdı. Ancak yapı yıkılmanın eşiğine gelmişti.
Notre Dame’ın kireç taşı, yanıp kül olduktan sonra itfaiyecilerin püskürttüğü on binlerce galon su ile ıslanmış, kül ve kurşun tozu ile kaplanmıştı. Duvar süslemeleri ve heykeller düşmek üzereydi. Herhangi bir onarım başlamadan önce bina güvence altına alınmalıydı; bu süreç 2021’de tamamlandı.
Le Bras Frères adlı tarihi anıt restorasyonu konusunda uzmanlaşmış bir şirketin CEO’su Julien Le Bras, “Ekiplerimiz çok kısa bir zaman dilimi içinde ancak sonsuz bir özenle müdahale etmek zorunda kaldı,” dedi. Şirketi, yangın çıktığında Notre Dame üzerinde çalışıyordu ve katedrali stabilize etme çalışmalarına yardım etti.
Halat işçileri, yağmurdan korunmak için devasa deliklerin üzerine branda kaplamaları çekti; daha sonra kalıcı bir kayar “şemsiye” yapıldı.
Katedral boyunca yerleştirilen sensörler, her yapısal değişikliği izledi. İç kısımda 25 metre yüksekliğinde bir iskele ormanı kuruldu; bu, mimarların genellikle erişilemeyen bölümleri incelemesine olanak tanıdı ve zayıflayan tonozları ahşap kemerlerle desteklemeye yardımcı oldu.
Notre Dame’ın 28 uçan payandasını (ortaçağda daha ince duvarlar ve daha yüksek katedraller yapılmasını sağlayan bir yenilik) da güçlendirdiler. Çatı ağırlığının çoğu gitmişken, payandalar 8 tonluk kemerlerle desteklenerek duvarların çökmesi önlendi.
En büyük endişelerden biri, yangından önce kule üzerindeki yenileme çalışmalarından kalan 220 tonluk, 40.000 çelik iskele borusunun alevlerle birbirine kaynaşmış karmaşasıydı. Bu yapılar stabilize edilmeli, ardından dikkatlice sökülerek vinçle kaldırılmalıydı.
Derinlemesine temizlik
Notre Dame tam anlamıyla bir harabeydi.
Uzaktan kumandalı robotlar, dikkatlice sınıflandırılan ve arkeolojik ve bilimsel değer taşıyan ya da yeniden kullanılabilecek kömürleşmiş kirişleri, düşmüş taşları ve diğer parçaları çıkardı. İçeride, işçiler, yüksek güçlü vakumlar, özel soyucu lateks kaplamalar ve nemli süngerler kullanarak, yüz binlerce metrekarelik kireç taşını orijinal parlaklığına kavuşturmak için tozları ve yüzyılların birikmiş kirini temizledi.
Restoratörler vitray pencereleri temizledi, korkulukları onardı ve koro ve nef şapellerindeki fresklerden ve boyalı süslemelerden kiri temizledi, canlı renkleri ve yaldızları ortaya çıkardı.
Katedralin büyük orgu, Fransa’nın en büyüklerinden biri olup, 100’den fazla sesi (stop) ve yaklaşık 8000 borusu bulunuyor, yanmadı ya da suyla zarar görmedi, ancak kurşun tozundan arındırılması gerekti.
Taşınamayacak kadar büyük veya hassas olan parçalar yerinde temizlendi ya da değiştirildi; geri kalanı ise sökülerek güney Fransa’daki Hérault, Corrèze ve Vaucluse bölgelerinde bulunan üç atölyeye gönderildi. Bu atölyelerde restorasyon uzmanları boruları dikkatle temizledi, orgun hava akışını kontrol eden rüzgar sandıklarını temizledi ve elektrikli ve pnömatik iletim sistemini yeniden düzenledi.
Meşe ve kireçtaşı bulmak
Notre Dame Katedrali’ne modern bir güncelleme yapılması önerileri hızla rafa kaldırıldı. Mimari mirasın ve yüzyıllardır süregelen becerilerin korunmasının çok önemli olduğu bir ülkede, bu fikir hiçbir zaman halk arasında ilgi görmedi. Sonuçta, birçok kişi katedralin taş ve ahşap işçiliğinin 800 yıldan fazla bir süredir zamana meydan okuduğunu savundu.
Bu nedenle doğru malzemenin kullanılması hayati önem taşıyordu.
Tarihi anıtlar konusunda uzmanlaşmış Loire Vadisi merkezli Ateliers Perrault şirketinin teknik direktörü Jean-Louis Bidet, şirketinin inşa etmeye yardımcı olduğu yeni ahşap çatı arasında gezinirken “Sonuçta, yangından önce var olan şeylere olabildiğince yakın bir noktadayız” dedi.
Bazıları, Fransa’nın doğru ağaçlara veya ortaçağ çatı tavanını yeniden inşa etmek için yeterli yetenekli marangozlara sahip olduğundan şüphe duyuyordu. Bu çatı, devasa üçgen kiriş sıralarından oluşan bir ızgara olarak bilinir ve “orman” olarak anılıyor. Aynı zamanda 19. yüzyılın yaklaşık 1.000 meşe parçasından oluşan karmaşık kule yapısı, 90 metreden daha yüksek bir noktada tamamlanıyor.
Yangın ve ardından gelen yeniden inşa süreci, Parislilere sevdikleri bir simgenin kalbine ender rastlanan, ancak üzücü bir ilk elden bakış sundu. Bu nedenle geçen yıl, devasa masif meşe kirişler bir mavna ile getirilip vinçle kaldırıldığında, Seine Nehri kıyılarında bir kalabalık hızla toplandı.
75 yaşındaki Loïc Baril, haberi duyar duymaz, yaz sıcağı kavurucu olmasına rağmen oraya koştu.
Baril, “Bu, hayatımızda yalnızca bir kez görebileceğimiz bir şey” dedi.
New York Times
