Çoğu kişi teleskopik astronominin babası olarak İtalyan bilgin Galileo Galilei’yi görse de, aslında Ay’ı bir mercek aracılığıyla ilk gözlemleyen kişi daha az bilinen bir İngiliz fizikçi olan Thomas Harriot olabilir.
Harriot, bilimsel çalışmalarını yayımlamamasına rağmen oldukça üretken bir bilgeydi; Newton, Descartes ve Leibniz’den önce birçok doğa yasasını keşfetmiş, hatta Galileo’dan birkaç ay önce ilk detaylı Ay haritalarını çizmişti.
1560 yılında doğan Harriot, Oxford Üniversitesi’nde eğitim gördü. Daha sonra İngiliz devlet adamı ve kâşif Sir Walter Raleigh tarafından deniz kaptanlarına astronomi ve navigasyon öğretmesi için işe alındı. 1585’te Raleigh ile birlikte Virginia’ya gitti; burada Algonquian yerlilerinin dilini öğrendi ve yaşam tarzlarını kaleme aldı.
IFLScience‘da yer alan habere göre: 1590’lara gelindiğinde Harriot, kendisine destek sağlayan zengin bir himayeci, Northumberland Kontu Henry Percy sayesinde çalışmalarına yoğunlaştı. Binlerce sayfalık matematiksel notlar üretti; bu notlar, ölümünden yüzyıllar sonra tarihçiler tarafından incelendi. Galileo’dan bağımsız olarak serbest düşüş yasasını keşfetti, tam sembolik cebiri geliştirdi ve Descartes’in ünlü bazı teorilerine ilham kaynağı oldu. 1605’te Barut Komplosu nedeniyle Raleigh ve Northumberland tutuklanınca Harriot da kısa süreliğine hapsedildi.
Serbest kaldıktan sonra gökyüzüne yöneldi ve 26 Temmuz 1609’da teleskopla Ay’ın ilk ayrıntılı haritasını çizdi. Galileo ise aynı başarıya ancak 1610’un başlarında ulaştı. Fakat Galileo, yalnızca Ay gözlemlerini değil, Jüpiter’in uydularını da yayımladığı için tarihe geçen isim oldu. Harriot’un defterlerinde ayrıca Aralık 1610’a tarihlenen, teleskopla yapılmış en eski Güneş lekesi çizimleri de bulunuyor. Ancak yayımlamadığı için bu keşiflerde de önceliği Galileo aldı.
Harriot’un neden hiçbir çalışmasını yayımlamadığı kesin olarak bilinmiyor. Muhtemelen cömert himayecisi tarafından desteklendiği için buna ihtiyaç duymadı; oysa Galileo, araştırmalarını finanse edebilmek için şöhrete ve halka açık tanınırlığa ihtiyaç duyuyordu. Harriot 1621’de öldü ve not defterleri 150 yıl sonra Northumberland’ın varislerine ait bir malikanede ortaya çıkarılana dek unutuldu.
Yine de bu defterler 20. yüzyılda detaylıca incelendiğinde, çoktan Galileo’nun adı gökbilim tarihine “teleskopla Ay’ı ve diğer gök cisimlerini ilk gözlemleyen kişi” olarak kazınmıştı.
diyekonustu.com
