Yale Üniversitesi’ndeki yeni çalışmada paleontologlar, aralarında bağlantılar bulmak üzere kuşların kemik ve eklemlerini dinozorlarınkilerle karşılaştırdı.
Bilim insanları, geçmişte dinozorlarla kuşlar arasındaki bağı tüy ve kanatlar üzerinden kurmuş olsa da Yale Üniversitesi’nden yeni bir araştırmanın farklı bir odak noktası var.
Kanat bariz bir seçim olduğu halde Connecticut’taki seçkin Sarmaşık Ligi üniversitesindeki paleontologlar, butları tercih ediyor.
Üniversitede doktora sonrası araştırmalarını sürdüren Armita Manafzadeh “But etinin altında iki kemik var: Uzun ve kalın olan tibiayla (kaval kemiği) çok daha kısa ve ince olan fibula (baldır kemiği)” diye açıkladı.
Manafzadeh, Nature adlı akademik dergide çarşamba günü bu konuya dair yayımlanan çalışmanın baş yazarı.
Bilim insanları, bacağın o kısmının, dinozorların onlarca milyon yıl önce yaptığı gibi kıvrılıp dönmesini sağladığını söylüyor. “Fibuladaki kısalma” penguenlerin paytak yürümesini ve hindilerin tırıs gitmesini mümkün kılıyor. Ancak geçmişte fibula büyük oranda göz ardı edilmişti.
Araştırmanın ortak yazarı ve Yale’de doçent olan Bhart-Anjan Bhullar “Fibula, genellikle iki alt bacak kemiğinden daha küçük olanı ve omurgalıların form ve işlevleri üzerine yürütülen çalışmalarda çoğunlukla ihmal ediliyor” dedi.
Ancak evrim, vücudun büyük ve küçük tüm bölümlerine etki ediyor. Göz ardı edilen yapılar ve bölgeler, genellikle yeni içgörüler ve anlatılmamış hikayeler için altın madenleri niteliği taşıyor.
Yale Üniversitesi ve diğer kurumlardan bilim insanları, bir miğferli beç tavuğunun diz eklemi pozisyonlarını ölçmek ve işlevini dinozorlarla karşılaştırmak için X ışını görüntüleri kullandı (Unsplash)
Uluslararası yazarlar, Afrika’ya özgü benekli bir kuş olan miğferli beç tavuğunun (Numida meleagris) diz eklemi pozisyonlarını ölçmek için X ışını videoları kullandı. Bu videoları üç boyutlu modellerle birleştirmek ve kuşun kemik yüzeylerinin birbirine nasıl uyduğunu ve eklemlerin hareket halindeyken nasıl göründüğünü görselleştirmek üzere bir bilgisayar animasyonu yazılımından faydalandılar.
Penguen, devekuşu, baykuş ve turnanın bacak kemiklerinin şekillerini de inceleyerek başka hayvanlardan elde edilen verilerden de yararlandılar. İguana ve timsahın da benzer X ışını videolarını topladılar.
Manafzadeh, kuşların fibulalarının yaşayan sürüngenlerden “tamamıyla farklı” hareket ettiğini görebildiklerini söyledi. Kuşlardaki tibia eklemlerinin yüzeyleri kavisli yaylara sahip ve kısa fibula, kuş butunun içinde tibiaya oranla uzunluğu kadar “yuvarlanabiliyor”.
Geç Kretase dönemi dinozoru Ichthyornis dispar’ın ve yeniden oluşturulmuş fosilinin illüstrasyonu. Ichthyornis dispar, yaklaşık 100 milyon yıl önce Kuzey Amerika’da yaşıyordu (Michael Hanson/Yale Üniversitesi)
Bu özellikler, eklem 100 dereceden daha fazla döndüğünde bile diz kemiklerinin temasının pürüzsüz bir şekilde sürmesini sağlıyor.
Manafzadeh “Bu yüzden kuşların dizleri eşsiz bir şekilde dönebiliyor ve yaşadıkları dünyada daha etkili bir şekilde gezinebiliyorlar. Bu hareket kabiliyetini dönmek ve yerde manevra yapmak için kullanıyorlar ama çiftleşme gösterilerinde, avlanmada ve ağaç dallarını taşımakta da bundan yararlandıklarını tahmin ediyoruz” dedi.
Bu kısalmış fibulanın evrimsel kökenlerini araştıran araştırmacılar, Rahonavis ostromi ve Ichthyornis dispar gibi bazı kuş atalarının kavisli tibia yüzeyleri ve kısalmış ve daha ince fibula izleri taşıdığını keşfetti. Yale’deki araştırmacılar, daha önce de Ichthyornis dispar’ın kafasının üç boyutlu bir modelini çıkardıkları çalışmalar yapmıştı.
Tyrannosaurus rex gibi yaygın bir şekilde bilinen diğer birçok dinozorunsa düzleşmiş tibia yüzeyleri ve yalnızca menteşe benzeri dizleri mümkün kılan sertleşmiş butları vardı.
Bhullar “İlk dinozorlarda bacağı sertleştirmek için ortaya çıkan özelliklerin, kuşlarda ve yakın akrabalarında diz eklemini benzersiz ve aşırı bir şekilde hareket ettirmek amacıyla kullanıldığını keşfettik” dedi.
Evrimin işleyişinde, mevcut yapı ve işlevlerin, genellikle şaşırtıcı ve öngörülemeyen şekillerde yeniden tasarlandığını tekrar tekrar görüyoruz.
