Germanos Karavangelis Samsun'da

29 Mayıs 1919’da terhis edilmiş 7 Türk askeri Merzifon yakınlarında Mahmutlu Köyü civarında bir çetenin yardımını alan Rum köylüler tarafından öldürüldü. 4 kişi hükûmet tarafından hapse atıldı.

Mustafa Kemal, Erzurum’da kumandan olan Kazım Karabekir’e, Karadeniz kıyı şeridindeki Rumların ayaklanabileceklerini, buna Türk köylerini silahlandırarak ve jandarmadan yararlanarak karşı koymak niyetinde olduğunu yazdı. 31 Mayıs 1919 günü Germanos, Havza Piskoposu’ndan aldığı bilgilere göre Mustafa Kemal’in direnme hareketini örgütlediğini ve birçok Rumu hapsettiğini söylemek üzere İngiliz Kontrol Subayı Hurst’un Samsun’daki bürosuna geldi. Fitili ateşleyen bu olayların ileride nasıl sonuçlar doğuracağı dikkat çekici…

Germanos Karavangelis

Havza Alibaba (Mesudiye) Oteli

ÜÇ SUBAYIN HAVZA ANILARINDA O GÜNLER

HÜSREV BEY:

“MANEVİYATIMIZ GİTTİKÇE KUVVETLENİYOR”

Havza, Anadolu’nun başa yörelerindekiler gibi küçük, bakımsız bir kasaba. Burada kaplıcalar var. Ancak çok ilkel bir durumda. Orta havuz oldukça sıcak. Girmek olanaksız. Maden suyu soğuduktan sonra içiliyor. Çok güzel bir su. 

Sait Molla’nın İngiliz Muhipleri Cemiyeti ile ilgili olarak sadrazama yazdığımız uyarı yazısına karşılık gelmedi. Anlaşılan hükûmetle birlikte hareket ediyor. Erzurum’dan Kazın Karabekir “bu neyin nesidir?” diye sordu. Hem kendisine cevap verildi hem de vilayetlere bu gibi örgütlerin göreve dereceleri yazıldı. Ulusal birlik ve bağımsızlığımızın korunmasından başka bir amacımızın olmadığı böle bir günde çalışmalarımızı sürdüreceğiz.

Mustafa Kemal Paşa Afyonkarahisar’daki tümenin güçlendirilmesini pek önemli görüyordu. Ali Fuat Paşa 28 Mayıs’ta bu 23. Tümenin düşman saldırısı karşısında yerli halktan alacağı takviye ile bölgesini savunacağını bildiriyordu. Komutanlarımızın bu onurlu davranış ve sağlamlıkları bizi çok sevindirdi. Türk tarihinin en karanlık dönemlerinde ordunun kurtarıcı olduğu bilinmektedir. Bin bir güçlük karşısında maneviyatımızın gittikçe kuvvetlendiğini, inancımızın sarsılmaz bir duruma geldiğini hissediyoruz. 

MUSULLU ABDÜLHADİ:

“MUSTAFA KEMAL PAŞA İLE NAMAZDA AYNI SAFTAYDIK”

25 Mayıs 1919: Ünye kafilesine Mülazım Nazmi Efendi memurdur. Bugün Ordu Müfettişi Mustafa Kemal Paşa Hazretleri buraya geldiler. Otele yerleştiler.

26 Mayıs 1919: Bugün 30 nefer 2 hafif 1 ağır makinalı olarak bizim Yüzbaşı Süleyman Bey’in kumandasında Taşoluk istikametine hareket ettik. Lazım gelen vazife hitâm bulduktan sonra Havza’ya geldik. 

27 Mayıs 1919: Bu gece Havza’ya geldik. 12’ye kadar rapor tanzimiyle iştigal ettik. Bugün vaziyette tebeddül yoktur.

28 Mayıs 1919: Bugün dahi bazı caniler derdest edildi. Peyder pey eşkıya ve çeteler derdest ve hükûmete teslim ediyor. İnşallah bundan sonra asayiş gayet iyi olacaktır.

29 Mayıs 1919: Bugün ağabeyime mektup yazdım. Gazete okudum. İzmir hakkında birçok şeyler yazılıyor. Birçok yerlerde miting yapılmış, İtilafların protesto edildiğini yazıyor. Artık müslüman devletler müttehiden yaşayacakmış. İşte bu müttehid kelimesi kafidir. Eğer hakikaten İslamlar Hükûmet-i Osmaniye’ye tefrika ettirilmemiş olalar idi bugün bu hale girmeyecektik. Türk, Kürt, Arap, Arnavut, Çerkes… İlh tekmil İslamlar milletler birleşir, bir olsa di hiçbir kimse bizi ayırmaya değil bir ferdimizi almaya kadir değil idi. Maa-t-teessüf bugün hep ayrıldı. Kimisi istiklal sevdasında kimisi tahkirden bıktım artık Türk hakaretine Türk adaletsizliğine tahammül kalmadı diye feryad ediyor. İşte bizi büyük uçurumlara yuvarlayan bu gibi  cehalet dolayısıyla bu gibi düşüncesizliklerdir. 

30 Mayıs 1919: Bugün Cuma olduğu münasebetle cami-i şerifde mevlid-i nebevi kıraat edildi. Yarın Ramazan-ı mübarektir. Bugün akşam bir semt-i meçhule hareket vardır. Mustafa Kemal Paşa Cuma namazına geldi. Aynı sırada namaz kıldık.

31 Mayıs 1919: Bu gece taburca Merzifon istikametine hareket ettik. Sabah gibi vakit Merzifon’a geldik. Burada biraz tevafuktan sonra Gümüşhacıköy istikametinde Sarıköy’de kaldık. Burada İngilizler vardır. 

Havza

KAYNAKÇA:
Zübeyrzade Mehmet Fuat, Yurdumuz Havza, (Haz. Ali Tuzcu), Ankara, 1998.
Sami Önal, Hüsrev Gerede’nin Anıları, Literatür Yayıncılık, İstanbul, 2002.
M.Rıza Serhadoğlu, Savaşçı Doktorun İzinde, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2005.
Stefanos Yerasimos, Milliyetler ve Sınırlar, çev. Şirin Tekeli, İletişim Yayınları, İstanbul, 2000.