Albert Einstein’ın, dönemin ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt’e, Nazi Almanyası’nın nükleer araştırmalardan yararlanarak atom bombası icat edebileceği uyarısında bulunduğu iki sayfalık mektubu, Christie’s müzayede evinde Eylül ayında 4 milyon dolar tahmini değerle satışa çıkarılacak.
Einstein’ın mektubu – teorik fizikçinin New York’un Long Island adasının kuzey kıyısındaki bir kulübede, meslektaşı bilim insanı Leo Szilard ile birlikte hazırladığı iki mektuptan biri – Alman hükümetinin nükleer araştırmaları aktif olarak desteklediği ve ABD’nin II. Dünya Savaşı’nın sonunda konuşlandırdığı türden “son derece güçlü bombalar” üretebileceği uyarısında bulunuyordu.
ABD hükümetini de aynısını yapmaya çağırdı. Ve Roosevelt, J Robert Oppenheimer başkanlığındaki Manhattan Projesi’nin öncüsü olan ve Japonya’daki Hiroşima ve Nagazaki’ye atılan bombaları inşa eden, ikinci dünya savaşını sona erdiren ve nükleer çağı başlatan bir komite kurarak karşılık verdi.
Uzay ve zaman hakkında genel görelilik kuramının babasının başkana gönderdiği mektup , New York, Hyde Park’taki Roosevelt kütüphanesi ve müzesindedir. Ancak ikinci versiyon -imzalı ve biraz daha kısa- merhum Microsoft kurucu ortağı Paul Allen’ın mirası tarafından satılmaktadır.
Christie’s’de yakın zamanda 1,6 milyar dolara satılan bir sanat koleksiyonunun yanı sıra Jimi Hendrix’e ait hemen hemen her şeyi biriktiren bir tür saksağan koleksiyoncusu olan Allen, mektubu yayıncı ve üçüncü parti başkan adayı Malcolm Forbes’tan 2002’de 2,1 milyon dolara satın aldı. Wall Street Journal, bunun 20. yüzyılda 1 milyon doları aşan ilk tarihi belge olduğunu söyledi.
Forbes daha önce Szilard’ın mirasından satın almıştı.
Christie’s’in Einstein hatıralarıyla bir geçmişi var. Daha önce fizikçinin Tanrı Mektubu olarak adlandırılan eserini – “Tanrı kelimesi benim için insan zayıflığının ifadesi ve ürünüdür” diye yazmıştı – 2018’de yaklaşık 3 milyon dolara satmıştı.
Ancak mektubun, genel görelilik teorisini ayrıntılarıyla anlatan, günümüze ulaşan az sayıdaki kayıtlardan biri için 2021’de belirlenen 13 milyon dolarlık rekoru kırması pek olası görünmüyor.
theguardian’da yer alan habere göre: Görsel sanatlara yönelik pazarın baskı altında olduğu bir ortamda, müzayede evi, tarihi eserlere yönelik pazarın, özellikle ABD, Rusya ve Çin arasında üçlü bir nükleer silahlanma yarışına dair güncel endişeleri ve geçen yıl Oscar kazanan Oppenheimer biyografisinin başarısını göz önünde bulundurarak, isteklileri çekebileceğini öngörüyor .
Christie’s Americas’ın başkanı Marc Porter, Journal’a Allen’ın “şüphesiz bunun 20. yüzyıl tarihinin en önemli belgelerinden biri olduğunu biliyordu ve bu, ofisinize asabileceğiniz türden bir şey değil” dedi. Allen’ın mektubu dikkatlice ve güneş ışığından uzakta sakladığını söyledi.
Almanya’nın Polonya’yı işgal etmesinden bir aydan az bir süre önce, 2 Ağustos 1939 tarihli mektup şöyle başlıyor: “Efendim: Nükleer fizikte son zamanlarda yapılan çalışmalar, uranyumun yeni ve önemli bir enerji kaynağına dönüştürülebileceğini muhtemel hale getirdi.”
Einstein, Roosevelt’e gönderdiği mektupta şöyle yazıyordu: “Büyük bir uranyum kütlesinde nükleer zincirleme reaksiyon oluşturmak mümkün olabilir… ve bu yeni olgu aynı zamanda bombaların yapımına da yol açabilir.”
Nükleer reaksiyon, Allen’ın Microsoft ortağı Bill Gates’in aklında olan bir konu. Gates, yakın zamanda Wyoming’de yeni nesil bir nükleer santral projesine milyarlarca dolar yatırım yapmaya hazır olduğunu açıkladı.
Gates, CBS’nin Face the Nation programına verdiği demeçte, TerraPower adlı startup’ının, soğutucu olarak su yerine sıvı sodyum kullanan yeni reaktörü 2030 yılında tamamlamayı beklediğini söyledi. Gates, “Bir milyardan fazla koydum ve milyarlarca daha koyacağım” dedi.
Bu gelişme, Microsoft ve Google gibi şirketlerin, veri depolama merkezlerini çalıştırmak için gereken güce olan talebin önemli ölçüde artması beklenirken, yeni nesil nükleer santrallere ilgi göstermelerinin ardından geldi.
Uluslararası Enerji Ajansı, yapay zeka, veri merkezleri ve kriptodan kaynaklanan küresel elektrik talebinin 2026 yılında en az 800 TWh’ye (terawatt saat) yükseleceğini, bunun da 2022’deki 460 TWh’ye göre yaklaşık %75’lik bir artışa denk geleceğini tahmin ediyor.
diyekonustu.com
