Çarşamba Şeker 3 milyar lira zarar edecek!

Çarşamba Çevre ve Çiftçiler Derneği (ÇARÇED) Dönem Sözcüsü Murat Şenel, şeker pancarı üretiminin ovada üretimi yapılan çeltik, fındık ve sebze gelirleri karşısında cazibesini kaybettiğini söyledi. Murat Şenel, 8 yıldır çalıştırılmayan makineleri paslanan ve atıl duruma bulunan Çarşamba Şeker Fabrikası’nın yeniden açılmasıyla ham madde problemi çekeceğini belirtti. 1998-2011 yılları arasında fabrikada işlenen ton bazında pancar miktarının 400 bin tondan 50 bin tona düştüğüne dikkati çeken Murat Şenel, fabrikaya ürün alınması düşünülen Kavak, Ladik, Havza ve Vezirköprü ilçelerinde üretilen ürünlerin birçok nedenle fabrikaya gönderilemeyeceğini anlattı. Şenel, “Türkiye ortalamalarını baz aldığımızda son yıllarda üretimi artan sebze ve çeltik tarımı karşısında çiftçinin pancar ekimine dönmesi pek mümkün görülmemektedir” dedi.

TÜRKİYE’NİN 2020 KOTASI 2 MİLYON 700 BİN TON
Murat Şenel, “Türkiye şeker sektöründe 2019-2020 pazarlama yılı için ülke toplam A kotası 2 milyon 700 bin ton olarak belirlendi. Resmi Gazetede yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı’na göre, 2019-2020 pazarlama yılı ülke toplam A şeker kotası 2 milyon 700 bin ton olarak tespit edilirken, pancar şekeri A kotası 2 milyon 632 bin 500 ton, B kotası ise bu rakamın yüzde 5’i oranında 131 bin 625 ton oldu. Nişasta bazlı şeker (NBŞ) kotası ülke toplam A kotasının yüzde 2,5’i oranında 67 bin 500 ton olarak tespit edildi. NBŞ şirketleri, kendilerine tahsis edilen kotanın en az yüzde 50’sini glukoz olarak kullanabilecek. NBŞ A kotaları da Cargill Tarım’a 29 bin 589 ton, Amylum Nişasta’ya 21 bin 11 ton, PNS Pendik Nişasta’ya 9 bin 583 ton, Tat Nişasta’ya 4 bin 346 ton, Sunar Mısır’a 2 bin 971 ton olarak belirlendi” diye konuştu.

‘ÜRETİM 400 BİN DEN 50 BİN TONA DÜŞTÜ’
“Tüm bu gelişmeler yaşanırken gündeme birden Çarşamba Şeker Fabrikasının açılacak oluşu gelmiştir” diyen Murat Şenel, “1989 yılında deneme üretimine başlayan Çarşamba Şeker Fabrikası günlük 3 bin ton pancar işleme kapasitesine sahip modern bir tesis olarak projelendirilmiştir.  Ancak yatırım kararının alındığı günlerden bugüne kadar pek çok tartışmanın da kaynağı olmuştur. Çarşamba Şeker Fabrikasının açılışından günümüze ürettiği pancar miktarlarını incelediğimizde, 1999 yılında fabrikada 400 bin ton üretim gerçekleştiği ve bu üretimin her geçen yıl düşerek 2011 yılında 50 bin tona gerilediğini görmekteyiz” şeklinde konuştu.

‘HASAT VE NAKLİYE İŞİ ZOR, ÜRÜN KAYBI VAR’
Murat Şenel, “Fabrika 1998 yılından itibaren şeker pancarı işleme oranında ciddi düşüşler yaşamıştır. Bunun sebepleri ovada halen geçerliliğini koruyan hususlardır. Öncelikli sorun Çarşamba ovasında pek çok üründe çiftçilerin sezonda iki ürün almalarıdır. Yani aynı tarladan bir yılda iki ürün gelir getirebilmekte, şeker pancarında ise üretim faaliyeti bir yıl sürmektedir. Ayrıca aşağıda tablo olarak izah edildiği şekilde Şeker Pancarının ovada yoğun bir şekilde üretimi yapılan Çeltik, fındık ve sebze gelirleri karşısında cazibesini kaybettiği de görülmektedir. Şeker pancarının fiyat belirleyici yönü olan polar olarak ifade edilen şeker oranı Çarşamba ovasında gece-gündüz sıcaklık farklarının az oluşu nedeniyle düşmektedir. En uygun üretim koşulları Samsun ilinde Vezirköprü, Havza ve Ladik ovalarında bulunmaktadır. Ancak bu kesimlerde gece-gündüz sıcaklık farkları pancarın kalitesini artırıcı yöndedir. Ayrıca drenaj faaliyetleri henüz tamamlanmadığı için Çarşamba ovasında pancar çok fazla gelişmekte, dekara verim artmakla beraber şeker seviyesi düşmektedir. Hasat döneminde ise Ekim-Kasım-Aralık aylarında başlayan yağışlar ağır bünyali topraklarda hasatı ve nakliyeyi zorlaştırmakta, ürün kaybına yol açmaktadır” ifadelerini kullandı.

‘ÇARŞAMBA’YA ÜRÜN VERMELERİ SÖZ KONUSU DEĞİL’
“Türkiye ortalamalarının baz alındığında son yıllarda üretimi artan sebze ve çeltik tarımı karşısında çiftçinin pancar ekimine dönmesi pek mümkün görülmemektedir” diyen ÇARÇED Dönem Sözcüsü Şenel, şöyle devam etti: “Pancar alımına yönelik kurulan kantarlar ve ofis alanları elden çıkarılmıştır. Artık çiftçinin kendi imkanları ile pancarı fabrika alanına getirmesi gerekmektedir. İşletmede olduğu dönemlerde Çarşamba şeker fabrikasına 5 bölgeden pancar gelmektedir. Çarşamba Ovası, Kavak, Ladik, Havza ve Vezirköprü ile Sinop’tan ürün tedarik edileceği düşünülerek fabrika tesis edilmiştir. Son dönemde Çarşamba Şeker Fabrikasının kapatılması üzerine Ladikli üreticiler ürünlerini önce Çorum Şeker Fabrikasına günümüzde ise Amasya Şeker Fabrikasına vermeye başlamışlardır. Havza ve Vezirköprü ovalarında üretilen ürünler ise Amasya Şeker Fabrikasına teslim edilmekte olup bu fabrikanın üretim planlamasında önemli yer tutmaktadırlar. Yani Çarşamba Şeker Fabrikasına ürün vermeleri söz konusu değildir. Yeni bir üretim ve ham madde temin planlamasına ihtiyaç duyulacaktır. Kaldı ki Amasya Şeker Fabrikası özelleştirme kapsamında satılmış ve özel sektör tarafından işletilmektedir. Üretim kararı alınması durumunda Türk Şeker Fabrikaları şirketine ait diğer fabrikalardan da pancar sevkiyatı yapılabilir ama bu durumda üretim maliyetleri artacaktır. Son yıllarda gerek Çarşamba Şeker Fabrikasının gerek Türk Şeker şirketinin mali durumunda ciddi zararlar söz konusudur. Resmi olmayan açıklamalara göre bu yıl şirketin zararının 3 milyar TL civarında olması beklenmektedir” dedi.